Κοινωνιολογία ή τέχνη. Πώς να Ερευνήσετε Πρακτικές Κοινωνικής Εμπλοκής
Η διεπιστημονική έρευνα συνεχίζει να κερδίζει δημοτικότητα
Η δημόσια τέχνη είναι η τέχνη που βασίζεται στη σχέση μεταξύ ενός συγκεκριμένου τόπου και της κοινότητας των ανθρώπων που συνδέονται με αυτό. Αυτό σημαίνει ότι η δημόσια τέχνη δημιουργείται με βάση την ιστορία («ατμόσφαιρα») ενός συγκεκριμένου αστικού χώρου για να προκαλέσει διάλογο ή και συζήτηση στην τοπική κοινωνία και να μετατρέψει την αρνητική έννοια ενός τόπου σε θετική.
Η δημόσια τέχνη μπορεί να λάβει διάφορες μορφές διαδραστικής αλληλεπίδρασης με τους θεατές. Ο καλλιτέχνης δεν δημιουργεί απλώς ένα αντικείμενο τέχνης, αλλά συνειδητοποιεί τη συναισθηματική, αισθητηριακή, σωματική εμπειρία που αποκτά ένας περαστικός όταν τον συναντά κατά λάθος σε ένα αστικό περιβάλλον. Επιπλέον, η ενεργή συμμετοχή των απλών πολιτών είναι ο κύριος στόχος ορισμένων έργων. Αποδεικνύεται ότι πλέον ο θεατής όχι μόνο δεν χρειάζεται να πάει στη γκαλερί για να δει ένα έργο τέχνης, αλλά και ο ίδιος μπορεί να συμμετάσχει πλήρως στη δημιουργία του!
Αρχικά, τη δεκαετία του 1960, ορισμένοι μοντερνιστές καλλιτέχνες άρχισαν απλώς να εκθέτουν τα γλυπτά τους στον χώρο της πόλης. Η καινοτομία της προσέγγισης και η πρωτοτυπία τέτοιων έργων ώθησαν τους κριτικούς τέχνης να μιλήσουν για την εμφάνιση ενός νέου είδους. Έτσι δημιουργήθηκε η τέχνη στον δημόσιο χώρο. Για παράδειγμα, το Mirror Bob του Anish Kapoor (cloud gate) αντανακλά τέτοιες τάσεις στη δημόσια τέχνη, ένα από τα πιο δημοφιλή κομμάτια του Σικάγο. Μια γιγάντια μεταλλική μπάλα κοσμεί την πόλη, η αρχιτεκτονική της οποίας αντανακλάται σε αυτήν σαν μια σταγόνα νερού. Δίπλα σε αυτό το αντικείμενο ο θεατής νιώθει σαν την Αλίκη μέσα από τον καθρέφτη.
Σταδιακά το είδος άρχισε να αναπτύσσεται. Οι καλλιτέχνες έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση του τόπου όπου πρόκειται να δημιουργήσουν. Για παράδειγμα, έτσι δουλεύουν οι Hristo Yavashev και Jean-Claude de Guilbon, δημιουργώντας εκπληκτικά έργα για τη «συσκευασία» της αστικής αρχιτεκτονικής, ακόμη και των φυσικών μορφών. Αυτοί οι καλλιτέχνες διακοσμούν γέφυρες, κτίρια, δέντρα, ακόμη και ολόκληρα νησιά με πολύχρωμα υφάσματα. Αν δεις τη δουλειά τους από ψηλά, είναι πολύ ζωγραφιά. Το 2016 δημιούργησαν την εγκατάσταση «Pontoon Bridge», η οποία συνέδεε το νησί με την πόλη μέσω μιας διάφανης γέφυρας από πλαστικούς κύβους, η οποία προκάλεσε ολόκληρες ουρές.
Με τον καιρό, τα δημόσια έργα τέχνης άρχισαν όχι μόνο να βρίσκονται σε δημόσιο χώρο, αλλά και να «φλερτάρουν» με έναν απροετοίμαστο θεατή. Οι καλλιτέχνες προσκαλούσαν όλο και περισσότερο τυχαίους περαστικούς να συμμετάσχουν σε οποιαδήποτε δράση.
Για παράδειγμα, οι John Malped, Laurie Hawkinson και Erica Rothenberg υλοποίησαν το έργο «Freedom of Expression» (2004), το οποίο δημιουργήθηκε για να ενθαρρύνει το κοινό να μιλήσει δημόσια για ένα συγκεκριμένο θέμα.
Και η Αμερικανίδα καλλιτέχνης Jenny Holzer δουλεύει με διαδραστικό κείμενο στον χώρο της πόλης. Οι εγκαταστάσεις της καλύπτουν με κείμενο προσόψεις πόλεων, ποτάμια και δρόμους, ενθαρρύνοντας τους πολίτες να σκεφτούν τα κοινωνικά ζητήματα και τη ζωή γενικότερα.
Ο ρόλος της δημόσιας τέχνης στο σύγχρονο αστικό περιβάλλον είναι πολύ σημαντικός. Όπως μπορούμε να δούμε, το φαινόμενο αυτό καλύπτει ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικών πρακτικών. Ωστόσο, η κύρια διαφορά μεταξύ της δημόσιας τέχνης και των συνηθισμένων γλυπτών έγκειται στη σύνδεσή της με τη νεωτερικότητα και στην ικανότητά της να μεταμορφώνει τη συνείδηση της κοινωνίας μέσω διαφόρων παρεμβάσεων στο αστικό περιβάλλον. Ένας καλλιτέχνης που εργάζεται σε δημόσιο χώρο ανταποκρίνεται στην επικαιρότητα και δημιουργεί συνθήκες διαλόγου. Τα έργα του γίνονται δείκτης κοινωνικών προβλημάτων και μετατρέπονται σε ανοιχτή πλατφόρμα συζήτησης επίκαιρων θεμάτων. Ωστόσο, οι καλλιτέχνες όχι μόνο κάνουν ερωτήσεις στην κοινωνία, αλλά προσφέρουν και κάποιες ευκαιρίες για να λύσουν συγκεκριμένα προβλήματα. Επομένως, ένα άλλο όνομα για τη δημόσια τέχνη στη σύγχρονη ερμηνεία της είναι «τέχνη γενικού ενδιαφέροντος» ή «κριτική τέχνη».
